یکی از مراقبت های مهم پزشکی و سلامت نوزاد از بدو تولد، واکسیناسیون است که از بدو تولد آغاز می شود و تا دوران کودکی ادامه دارد. واکسن هایی که باید به نوزادان و کودکان تزریق شود، آن ها را در برابر برخی از بیماری های خطرناک ایمن می کند. هر یک از واکسن هایی که باید برای کودکان و نوزادان تزریق شود زمان خاصی دارد و در سن های متفاوت باید انجام شود. در مقالات گذشته علل کاهش وزن در کودکان را برای شما عزیزان توضیح دادیم که یکی از عوامل آن می تواند تزریق واکسن باشد زیرا برخی از کودکان گاها دچار کم اشتهایی می شوند.
واکسن ها از باکتری یا ویروس‌های ضعیف شده و یا کشته شده‌ی یک بیماری خاص در برابر ایمن سازی بدن ساخته می شوند. وقتی این ویروس ها از طریق واکسن به بدن کودک تزریق و یا خورانده می شود بدن کودک حمله ای را آغاز می کند که بدن تحریک به تولید پادتن آن می کند و این پادتن در بدن فعال می مانند تا در صورت لزوم با بیماری واقعی مبارزه کنند. برای مثال وقتی در محل زندگی شما بیماری هپاتیت شیوع پیدا کند، کودکی که واکسن آن را زده باشد، ابتلا به این بیماری در کودک بسیار کمتر می شود تا کودکی که این واکسن را تزریق نکرده است.
واکسن های بدو تولد نوزادان
واکسن هایی که در بدو تولد نوزاد در بیمارستان برای او تزریق می شوند عبارتند از:
- هپاتیت B :
ویروسی که از طریق تماس جنسی، مادر به فرزند در دوران بارداری و از راه خون منتقل می شود.(نکات مهمی که قبل از بارداری باید بدانید) افرادی هم هستند که بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند مانند: دندان پزشکان، پرستاران و کارکنان بانک خون و … که باید حتما واکسینه شوند زیرا جزء گروه پر خطر محسوب می شوند.
- ب ث ژ یا سل :
بهترین سن برای دریافت این واکسن، بدو تولد می باشد. که در ناحیه بازو تزریق می شود که معولا جای آن باقی می ماند و در برخی موارد، تورم غده های لنفاوی زیر بغل نوزاد دیده می شود که نیازی به درمان ندارد و بعد از مدتی از بین می رود.
- قطره خوراکی فلج اطفال :
واکسن فلج اطفال به صورت خوراکی و با استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته می شود که باعث جلوگیری از فلج شدن دائم بخشی از عضلات بدن و یا حتی مرگ هم می شود. برای جلوگیری از این بیماری بهتر است نوزاد واکسینه شود.
این واکسن ها از بدو تولد شروع می شوند و تا سال های بعد ادامه دارند.
- واکسن پنتاوالان یا پنج‌گانه :
واکسن پنچ گانه شامل ترکیبی از واکسن های سه گانه است که شامل سیاه سرفه، دیفتری و کزار که همراه هپاتیت B و واکسن هیب، برای پیشگیری از آنفلونزای نوع B است. که به مجموع آن پنتاوالان گفته می شود و برای کلیه کودکان تزریق می شوداین واکسن جایگزین واکسن یه گانه شده است.
- واکسن سه گانه :
بعد از تزریق واکسن پنج گانه نوبت به واکس سه گانه است که در زمان بندی های متفاوت تزریق می شود. این واکسن برای محافظت در برابر بیماری هایی چون: دیفتری، کزاز و سیاه سرفه تزریق می شود. زمان تزریق:
- در دو ماهگی که بخشی از واکسن پنج گانه است.
- در چهارماهگی
- در شش ماهگی
- بین 15 تا 18 ماهگی
- چهار تا شش سالگی
- ترزیق تقویتی در 11 تا 12 سالگی
- واکسن هپاتیت B :
این واکسن بسیار مهم است برای حفاظت از بدن، که یک نوبت آن در زمان بدو تولد در بیمارستان تزریق می شود و نوبت دیگر آن 2 ماهگی است که بخشی از واکسن پنج گانه محسوب می شود. نوبت سوم آن بین شش تا هجده ماهگی برای نوزادان ترزیق می شود.
- واکسن هپاتیت A :
زمان دریافت این واکسن، بین 12 تا 23 ماهگی نوزاد است که شامل دو دوره است که باید بین آن ها 6 تا 18 ماه فاصله باشد. دریافت این واکسن محافظت بدن در برابر هپاتیت A است که اگر تزریق نشود می تواند منجر به بیماری کبد شود. این واکسن هنوز در برنامه واکسیناسیون ایران وجود ندارد و برای تزریق آن باید با پزشک کودک مشورت کنید.
- واکسن Hib (هیب) :
این واکسن برای محافظت بدن در برابر مننژیت، ذات الریه، التهاب اپیگلوت و هموفیلوس آنفلوانزای نوع B تزریق می گردد. واکسن هیب طی چهار نوبت: در دو ماهگی که بخشی از واکسن پنج گانه است، در چهار ماهگی، در شش ماهگی و بین دوازده تا پانزده ماهگی تزریق می شود. برای تزریق شش ماهگی حتما باید توسط پزشک بررسی شود زیرا اگر برند واکسن تزریق شده در دو و چهارماهگی برندی خاص بوده باشد دیگر نیازی به تزریق آن در شش ماهگی نیست.
- واکسن و قطره فلج اطفال:
در ایران دو نوع واکسن فلج اطفال وجود دارد: واکسن خوراکی و تزریقی
واکسن خوراکی که همان قطره OPV است که ویروس زنده و ضعیف شده است این قطره ایمنی بسیار بالایی را علیه ویروس فلج اطفال در بدن ایجاد می کند. در کودکانی که دچار نقص ایمنی هستند با توجه به تشخیص پزشک این قطره برای آن ها تجویز نمی شود و فقط واکسن آن باید برایشان تزریق شود. قطره خوراکی در بدو تولد، دو، چهار، شش، هجده ماهگی و آخرین آن در بین چهار تا شش سالگی تجویز می شود.
واکسن تزریقی یا IPV دارای ویروس غیر فعال یا بهتر بگوییم ویروس کشته شده است. که برای تمامی کودکان حتی کودکان دچار نقص ایمنی جدی هم تزریق می شود و هیچ گونه خطر ابتلا به ویروس در واکسن وجود ندارد. واکسن تزریقی در 4 ماهگی برای کودکان تزریق می شود.
- واکسن MMR :
در بین 12 تا 15 ماهگی و بین 4 و شش سالگی تزریق می شود که برای مقابله با ویروس سرخک، اوریون و سرخجه برای کودکان تزریق می شود.
- واکسن آنفلوانزا :
این واکسن معمولا در ماه شهریور برای جلوگیری از آنفولانزای فصلی تزریق می شود که قبل از تزریق آن با پزشک کودکتان مشورت کنید. برای تزریق این واکسن سن کودک باید بالای شش ماهگی باشد و پس از تزریق اولین واکسن باید سالانه در اول پاییز تکرار شود.
- واکسن آبله مرغان :
این واکسن در سنین 12 تا 15 ماهگی و 4 و شش سالگی برای کودکان تزریق می شود. این واکسن در برنامه واکسیناسیون ایران قرار ندارد ولی ابتلای این بیماری در بزرگسالی خطر زیادی دارد پس بهتر است برای تزریق این واکسن با پزشک کودک خود مشورت کنید.
در مواردی واکسناسیون انجام نمی شود یا با تغییراتی انجام می شود
- در کودکانی که ضایعات و عوارض مغزی و عصبی دارند و یا از آلژی شدیدی برخوردارند باید با احتیاط و تحت نظر پزشک تزریق شود.
- در کودکانی که دچار بیماری های حاد هستند.
- در کودکانی که دچار بیماری های مزمن چرکی، تشنج، و سابقه بیماری های عصبی در خانواده هستند واکسن سه گانه نباید تزریق شود.
- در کودکانی که مبتلا به هموفیلی هستند باید واکسن هپاتیت B زیر جلدی تزریق شود.
مراقبت های بعد از واکسن را فراموش نکنید.
هنگام حمام کردن نوزادان مراقب دست های او باشید. پوشیدن لباس نوزاد در این مرحله به دقت زیادی نیاز دارد.
